Het overlijden van een dierbare is een ingrijpende gebeurtenis. Naast het verdriet en de emotionele impact komen er ook veel praktische zaken op u af. Eén van de meest gestelde vragen hierbij is: wat gebeurt er met het geld op de bankrekening van de overledene? En mag u überhaupt geld opnemen van zo’n rekening? In dit artikel lichten we dit graag toe.
De bank hoort van het overlijden
Zodra een bank op de hoogte is van een overlijden – dat kan alleen door nabestaanden, niet door de gemeente – worden de bankrekeningen van de overledene geblokkeerd. Dit gebeurt om de financiële belangen van de erfgenamen te beschermen en te voorkomen dat er onrechtmatige transacties plaatsvinden. De bank kan op verschillende manieren van het overlijden op de hoogte worden gebracht. Dit kan via een melding van een familielid, maar ook via de Basisregistratie Personen (BRP), waar banken toegang toe hebben. Het is echter verstandig om zelf de bank zo snel mogelijk te informeren, voorzien van een akte van overlijden.
De verklaring van erfrecht: de sleutel tot de rekening
Nadat de bank op de hoogte is gesteld, wordt de rekening bevroren (tenzij het een en/of rekening is). Dit betekent dat er geen geld meer van de rekening kan worden opgenomen, er geen betalingen meer kunnen worden gedaan en automatische incasso’s vaak worden stopgezet. Om de rekening weer toegankelijk te maken, heeft de bank een verklaring van erfrecht nodig.
Een verklaring van erfrecht is een notariële akte waarin staat wie de erfgenamen zijn en wie bevoegd is om de nalatenschap af te wikkelen. Hierin kan bijvoorbeeld staan dat u de enige erfgenaam bent, of dat u samen met anderen erfgenaam bent en gemachtigd bent om namens alle erfgenamen te handelen. Zonder deze verklaring verleent de bank geen toegang tot de gelden van de overledene. De kosten voor een verklaring van erfrecht zijn voor rekening van de erfgenamen.
Het is belangrijk om te weten dat niet altijd een verklaring van erfrecht nodig is. Bij een klein saldo (meestal tot enkele duizenden euro’s) of wanneer er sprake is van een en/of-rekening met een langstlevende partner, kan de bank soms coulance tonen en de rekening vrijgeven zonder deze verklaring. Dit is echter afhankelijk van het beleid van de betreffende bank.
Geld opnemen na overlijden: een risicovolle zaak
De vraag of geld opnemen na overlijden strafbaar is, is complex, maar het antwoord is in de meeste gevallen: ja, het kan strafbaar zijn of op zijn minst grote problemen opleveren. Wanneer de bank eenmaal op de hoogte is van het overlijden en de rekening heeft geblokkeerd, is elke poging tot geldopname zonder bevoegdheid in principe een illegale handeling.
Voordat de bank op de hoogte is, is het juridisch ook al risicovol. Hoewel het technisch misschien mogelijk is om geld op te nemen met een pinpas van de overledene voordat de blokkade ingaat, is dit wettelijk niet toegestaan. U bent dan aan het handelen met geld dat niet langer van de overledene persoonlijk is, maar onderdeel is van de nalatenschap. Dit geld behoort toe aan de gezamenlijke erfgenamen.
Enkele redenen waarom het opnemen van geld na overlijden grote gevolgen kan hebben:
- Fiscale gevolgen: de Belastingdienst ziet elke opname na het overlijden die niet door de officiële afwikkeling van de nalatenschap gaat, als een schenking. Hierover kan schenkbelasting verschuldigd zijn. Als dit niet wordt opgegeven, kan dit leiden tot boetes.
- Aantasting van de erfdelen: door geld op te nemen, vermindert u de omvang van de nalatenschap die verdeeld moet worden onder alle erfgenamen. Dit kan leiden tot conflicten met mede-erfgenamen en juridische procedures.
- Beneficiaire aanvaarding onmogelijk: als u na het overlijden handelingen verricht die gezien kunnen worden als het aanvaarden van de erfenis (zoals geld opnemen), kunt u de erfenis niet meer beneficiair aanvaarden. Beneficiaire aanvaarding beschermt u tegen schulden van de overledene. Als u de erfenis ‘zuiver’ aanvaardt door handelingen te verrichten, bent u ook persoonlijk aansprakelijk voor eventuele schulden. Dit is een veelvoorkomende valkuil.
Wat mag wel?
Er zijn uiteraard wel zaken die betaald mogen worden uit de nalatenschap, ook al is de rekening geblokkeerd. Dit zijn de zogenaamde uitvaartkosten. Vaak kan de uitvaartondernemer direct met de bank schakelen om de kosten van de uitvaart rechtstreeks van de rekening van de overledene te laten betalen. Dit is een uitzondering op de blokkade en wordt door banken doorgaans toegestaan, mits de kosten redelijk zijn en het saldo toereikend is.
Volg de procedures om problemen te voorkomen
Het regelen van financiële zaken na een overlijden vereist zorgvuldigheid en geduld. Het is cruciaal om de wettelijke procedures te volgen om latere problemen te voorkomen. Neem contact op met de bank en, indien nodig, met een notaris voor advies. Zij kunnen u stap voor stap begeleiden bij het afwikkelen van de bankzaken en de rest van de nalatenschap. Heeft u na het lezen van deze blogpost nog vragen over specifieke situaties of wilt u meer weten over de afwikkeling van een nalatenschap? Neem contact met ons op.
